एकाइ ३
जीवनोपयोगी सीप
पाठ -१ जीवनोपयोगी सिपको ऐतिहासिक पृष्ठभुमि, वर्गीकरण र अभ्यास
अभ्यास
तलका प्रश्नहरुको उत्तर लेख्नुहोस्।
क) जीवनोपयोगी सिप विद्यालय शिक्षा औपचारिक रुपमा कहिलेदेखि सुरु भएको हो?
उत्तर : जीवनोपयोगी सिप विद्यालय शिक्षा औपचारिक रुपमा सन् २००० मा सेनेगलको राजधानी डकारमा भएको हो ।ख) स्वसचेतना सिपअन्तर्गत पर्ने कुनै दुईवटा जीवनोपयोगी सिपहरु उल्लेख गर्नुहोस् ।
उत्तर : स्वसचेतना सिपअन्तर्गत पर्ने कुनै दुईवटा जीवनोपयोगी सिपहरु :- तनाव व्यवस्थापन
- सकारात्मक सोच
ग) समस्या समाधान सिप जीवनोपयोगी सिपको कुन समूहमा पर्छ?
उत्तर : समस्या समाधान सिप जीवनोपयोगी सिपको सोचाइ सिपको समूहमा पर्छ।घ) विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनका अनुसार जीवनोपयोगी सिपहरुलाई कति समूहमा वर्गीकरण गरिएको छ? छोटकरीमा उल्लेख गरी कुनै एक समूहमा पर्ने सिपहरुको सूची बनाउनुहोस् ।
उत्तर : विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले गरेको जीवनोपयोगी सिपहरुलाई आत्मबोध सिपहरु, अन्तरवैयक्तिक सिपहरु र सोचाइ सिपहरु गरी तीन समूहमा विभाजन गरेको छ।
- आत्मबोध सिप :
आत्मबोध सिपहरुमा व्यक्तिले आफ्नो जीवनलाई व्यवस्थित बनाउन चाहिने सिपहरु पर्छन् । यसम तनाव व्यवस्थापन, संवेगात्मक नियमन, सकारात्मक सोच र आत्मसम्मान गरी चारओटा सिपहरुलाई समावेश गरिएको छ।
- अन्तरवैयक्तिक सिप:
अन्तरवैयक्तिक सिपले समाजमा सफल र सहज जीवन जिउन सक्षम बनाउँछन् । यस समूहमा समानुभूति, श्रवण सिप, अन्तरवैयक्तिक प्रभावकारिता, विवाद परिचालन सम्बन्ध व्यवस्थापन र विश्वस्त सञ्चार गरी छओटा सिपहरु पर्छन् ।
आत्मबोध सिपहरुमा व्यक्तिले आफ्नो जीवनलाई व्यवस्थित बनाउन चाहिने सिपहरु पर्छन् । यसम तनाव व्यवस्थापन, संवेगात्मक नियमन, सकारात्मक सोच र आत्मसम्मान गरी चारओटा सिपहरुलाई समावेश गरिएको छ।
- अन्तरवैयक्तिक सिप:
अन्तरवैयक्तिक सिपले समाजमा सफल र सहज जीवन जिउन सक्षम बनाउँछन् । यस समूहमा समानुभूति, श्रवण सिप, अन्तरवैयक्तिक प्रभावकारिता, विवाद परिचालन सम्बन्ध व्यवस्थापन र विश्वस्त सञ्चार गरी छओटा सिपहरु पर्छन् ।
- सोचाइ सिप :
सोचाइ सिपले व्यक्तिलाई आफ्नो दिमागलाई ठिक तरिकाले परिचालन गर्न सघाउँछन् यस समूहमा लक्ष्य निर्धारण, समस्या समाधान, समालोचनात्मक तथा सिर्जनात्मक सोच, कार्यकारी कार्यसम्पादन सिप र उत्थानशीलता गरी छओटा सिपहरु पर्छन् ।
उत्तर : जीवनोपयोगी सिप सिक्नाले हुने फाइदाहरु यस प्रकार छन् :
- जीवनोपयोगी सिप सिक्नाले मानिसमा आइपर्ने विभिन्न किसिमका समस्या, तनावहरुको व्यवस्थापन गर्न सक्ने क्षमताको विकास हुन्छ ।
- मानिसमा सकारात्मक सोचको विकास हुन्छ ।
- मानिसमा एकअर्काबिच सबैमा सम्बन्धमा, सोच र व्यवहारमा परिवर्तन ल्याउँछ ।
- मानिसलाई आफ्नो लक्षबाट विचलित बनाउँदैन र सिर्जनात्मक सोचको विकास गर्छ ।
- जीवनोपयोगी सिप सिक्नाले सफल र खुशी जीवन बिताउनमा सहयोग पुऱ्याउँछ ।
class 12 social studies notes
सोचाइ सिपले व्यक्तिलाई आफ्नो दिमागलाई ठिक तरिकाले परिचालन गर्न सघाउँछन् यस समूहमा लक्ष्य निर्धारण, समस्या समाधान, समालोचनात्मक तथा सिर्जनात्मक सोच, कार्यकारी कार्यसम्पादन सिप र उत्थानशीलता गरी छओटा सिपहरु पर्छन् ।
ङ) जीवनोपयोगी सिप सिक्नाले हुने फाइदालाई पाँच बुँदामा उल्लेख गर्नुहोस् ।
उत्तर : जीवनोपयोगी सिप सिक्नाले हुने फाइदाहरु यस प्रकार छन् :
- जीवनोपयोगी सिप सिक्नाले मानिसमा आइपर्ने विभिन्न किसिमका समस्या, तनावहरुको व्यवस्थापन गर्न सक्ने क्षमताको विकास हुन्छ ।
- मानिसमा सकारात्मक सोचको विकास हुन्छ ।
- मानिसमा एकअर्काबिच सबैमा सम्बन्धमा, सोच र व्यवहारमा परिवर्तन ल्याउँछ ।
- मानिसलाई आफ्नो लक्षबाट विचलित बनाउँदैन र सिर्जनात्मक सोचको विकास गर्छ ।
- जीवनोपयोगी सिप सिक्नाले सफल र खुशी जीवन बिताउनमा सहयोग पुऱ्याउँछ ।
समाप्त